تقدیمی

 این گل زیبا تقدیم به شما کاربر خوش ذوق

روش تدریس پیشرفته

 

با پيشرفت روز افزون دانش و تكنولوژي، امروز جامعه و كشور ما نيازمند آموزش مهارت هايي است كه با كمك آن بتواند همگام با توسعه علم و فناوري به پيش برود.

هدف بايد پرورش انسان هاي خلاق با بهره مندي از آخرين اطلاعات و يافته هاي علمي در تمامي زمينه هاي اجتماعي، فني، فرهنگي و... از طريق فناوري اطلاعاتIT باشد.

امروز داشتن اطلاعات قدرت است Information is power»« پس هر كسي سريع تر و بهتر بتواند داده ها را گردآوري و پردازش نمايد رسيدن به قله هاي رشد و تعالي را بهتر و سريع تر خواهد پيمود.

دانش آموزان به عنوان سرمايه هاي جامعه بايد مسلح به سلاح و فرهنگ نرم افزاري باشند تا بتوانند در توسعه اجتماعي- اقتصادي كشور قدم هاي مستحكمي را بردارند.

در قرن بيستم راديو و تلويزيون و تلفن و برخي ديگر از وسايل مهمترين عوامل انتقال اطلاعات بودند، ولي اينك با ورود رايانه و اينترنت و شبكه هاي الكترونيكي محدوديت هاي زماني و مكاني آموزش از پيش پاي فراگيران علم و دانش برداشته شده است.

فناوري اطلاعات به عنوان يك رويكرد نوين، در نقش مكمل نظام آموزشي - بهبود كيفيت تدريس- تنوع بخشيدن به شيوه هاي تدريس- انتقال دانش با استفاده از فناوري چند رسانه اي- فراهم ساختن آموزش مستمر و خودكار- آموزش مادام العمر و آموزش هميشه در دسترس- كوتاه نمودن زمان آموزش - كوتاه كردن دوره تحصيل- توجه به استعدادهاي فردي- انفرادي كردن آموزش و مقابله با مشكلات آموزش جمعي عمل مي كند.

فناوري اطلاعات IT در آموزش و پرورش يك فرهنگ، يك برنامه و يك جريان آموزشي است و يكي از مولفه هاي اين فرهنگ، منابع سخت افزاري است اما مقدم بر آن منابع نرم افزاري- فرهنگ بهره وري و بهره برداري بهينه از اين ابزارها مي باشد كه بدون بسترسازي فرهنگي و انتقال فرهنگ فناوري اطلاعات، خريد و انتقال فناوري جز اتلاف منابع و سرمايه هاي به هدر رفته چيز ديگري به دنبال نخواهد داشت.

امروزه اهميت آموزش و پرورش كه متناسب با نيازهاي فرد و جامعه باشد، بيش از همه احساس مي شود. زيرا دنيايي كه با شبكه هاي اطلاعاتي به هم پيوند خورده متقاضي نيروي كاري است كه بفهمد چگونه از فناوري به عنوان ابزاري براي افزايش بهره وري و خلاقيت استفاده كند.

      

بخشي از مزاياي استفاده از تكنولوژي اطلاعات در آموزش و پرورش

• افزايش سرعت انتقال يادگيري و بازدهي

محاسبه و پردازش سريع اطلاعات و انتقال فوري آن، زمان انجام كار را كاهش و در نتيجه بهره وري را افزايش مي دهد. تكنولوژي اطلاعات امكان جستجو و دستيابي سريع به اطلاعات را براي دانش آموزان فراهم مي كند.

• افزايش دقت يادگيري

تكنولوژي اطلاعات دقتي بالا و ثابت را براي دانش آموزان تامين و تضمين مي كند. در انواع فعاليت هاي پردازشي و محاسباتي دقت كامپيوتر به مراتب بيشتر از انسان است.

• كاهش اندازه فيزيكي مخازن اطلاعات

با توسعه تكنولوژي اطلاعات و به كارگيري آن ديگر لزومي به حمل و نگهداري حجم زيادي از كتاب هاي درسي و كمك درسي وجود ندارد. به راحتي مي توان در هر ديسك فشرده اطلاعات چندين كتاب را ذخيره نمود. مركز تحقيقات كامپيوتر علوم اسلامي قم، از جمله مراكزي است كه به انجام اين وظيفه مشغول است.

• جلوگيري از اعمال نظرهاي سليقه اي معلمان

استفاده از تكنولوژي اطلاعات شفافيت در انجام كارها را افزايش مي دهد و بسياري اعمال نظرها را حذف مي كند. اين مزيت كليدي منجر به رفع تقلب هاي استاني از طرف دانش آموزان مي گردد.

• ايجاد امكان كار تمام وقت

به كمك تكنولوژي اطلاعات بسياري از استعلام ها و مراجعات دانش آموزان و اولياي آنان از طريق شبكه هاي كامپيوتري و به صورت خودكار انجام مي گيرد.

• ايجاد امكان همكاري از راه دور براي معلمان و دانش آموزان

مخابرات، تلفن، تله كنفرانس، ويدئو كنفرانس و همچنين سيستم هاي همكاري مشترك،EDI و غيره نمونه هايي از كاربردهاي تكنولوژي اطلاعات در اين زمينه هستند.

• كاهش هزينه هاي آموزش و پرورش

با توجه به موارد فوق بخصوص افزايش سرعت كه باعث انجام تعداد كار بيشتر مي شود و انجام كار تمام وقت، بهره وري سيستم افزايش مي يابد و در نتيجه باعث كاهش مقدار زيادي از هزينه ها براي دولت (آموزش و پرورش) و دانش آموزان مي گردد.

• جامعه اطلاعاتي:

جامعه اي است كه در آن زندگي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي به فناوري اطلاعات و ارتباطات وابسته است.

مزاياي جامعه اطلاعاتي:

1. غني سازي ساعت بيكاري
2. قادرساختن افراد بر انجام كارها از راه دور و كاركردن در منزل
3. ايجاد فرصت هاي تازه براي بالا بردن بهره وري ملي و جو رقابت
4. افزايش اشتغال
5. آموزش مادام العمر

دانش آموزان در جامعه اطلاعاتي بايد داراي خصوصيات زير باشند:

1. جستجوگر اطلاعات - هدايتگر - ارزشياب
2. متفكر- نقاد- تحليلگر- گزينشگر
3. پيام رسان اثر بخش با استفاده از فناوري ها
4. فناوري آموزشي (توانايي استفاده و راه اندازي ابزارهاي فناورانه و ارتباط جمعي

• مزايا و فرصت هاي ناشي از توسعهIT :

1. تربيت نيروي انساني كارآمد و ماهر
2. كيفيت بخشي به آموزش و پرورش
3. تربيت نيروهاي كار آفرين و كمك به اشتغالزايي
4. دسترسي آسان به منابع اطلاعاتي
5. كاهش هزينه هاي آموزشي در بلند مدت
6. روز آمد نمودن سيستم اداري و نظام آموزشي
7. بازآموزي معلمان و افزايش مهارت شغل و دانش آنان
8. ايجاد انگيزه و تلاش و نوآوري در برنامه هاي درسي
9. كاهش فاصله بين توانمندي هاي دانش آموزان و خدمات آموزش و پرورش
10.  استفاده از تجارب بين المللي

• محدوديت هاي ناشي از توسعهIT :

1. افزايش شكاف طبقاتي (چه در بين افراد و چه در بين كشورها)
2. افزايش هزينه هاي آموزشي و عدم امكان استفاده از امكانات و منابع
3. فقدان برنامه هاي راهبردي و اعمال سليقه هاي فردي در محيط آموزش و پرورش (نگاه سخت افزاري به توسعه فناوري تهديدي جدي است چون تكنولوژي اطلاعات يك نظام فكري و فرهنگي است.
4. همراه نبودن معلم (چون اغلب معلمان آمادگي كافي براي بهره مندي از فناوري اطلاعاتي را ندارند و پيش بيني مي شود كه اين عدم آمادگي به نوعي مقاومت در برابر تغيير و نوآوري تبديل شود
5. دسترسي آسان به منابع ممنوعه (القاي فرهنگ غربي در بعضي موارد و عدم مديريت صحيح بر سايت ها و تبليغ ناهنجاري هاي اخلاقي موجب نگراني بسياري از خانواده ها و دست اندركاران تعليم و تربيت شده است.)

آموزش و پرورش، به رغم تلاش هاي صورت گرفته در حيطه برنامه ريزي تفصيلي آموزشي و درسي و نيز در حيطه هاي اجرايي و اداري، داراي نظامي متمركز است.

اين تمركز برنامه درسي يكسان و بدون انعطاف را از لحاظ محتوا شيوه هاي آموزش و تدريس و نوع ارزشيابي براي هر موضوع درسي، براي كليه دانش آموزان اعم از شهري و روستايي و... با هر نوع استعداد، علاقه و خاستگاه اقتصادي و اجتماعي، از هر جنس، نژاد، زبان و فرهنگ و.... تجويز مي كند.

در چنين نظام هايي عملا هيچ گونه نوآوري و ابتكار چشمگير و موثري امكان نهادينه شدن نمي يابد زيرا هر اقدامي بايد از بالا تصميم گيري شده و به طور سراسري به اجرا گذاشته شود.

بدنه اجرايي با هر چه از بالا بيايد به صورت يك دستور اداري و از سر رفع تكليف برخورد مي كند و به مجرد برخورد با يك مانع پيش بيني نشده، اجراي دستور را متوقف مي كند. در اين شرايط كاربرد فناوري اطلاعات در آموزش تنها در سطح حداقل مثلا به صورت يك موضوع درسي، امكان پذير خواهد شد.

افزون بر آن به واسطه اين تمركز توان برنامه ريزي درسي و رهبري فرايند يادگيري كه از مهارت هاي اصلي و كاربرد فناوري در آموزش و پرورش به شمار مي رود، در معلمان رشد نمي يابد.

علاوه بر تمركز، دولتي بودن كليه فعاليت هاي تهيه و توليد مواد و نرم افزارهاي آموزشي مانع رشد و بالندگي بخش خصوصي در اين زمينه شده است و حال آنكه از شرايط موفقيت برنامه كاربرد فناوري اطلاعات در آموزش، مشاركت فعال بخش خصوصي است.

نيروي انساني در آموزش و پرورش از نظر كاربرد فناوري اطلاعات در آموزش با دو نارسايي عمده روبرو است:

پرورش نيافتن تفكر منطقي، خلاقيت ذهني، روحيه جستجوگري و مهارت مديريت فرايند يادگيري ناشي از نارسايي هاي برنامه هاي تربيت معلم و مساعد نبودن شرايط محيط كار براي بروز و شكوفايي هر نوع خلاقيت در معلمان.

ضعف قابل توجه انگيزه ناشي از علاقه مند نبودن به حرفه معلمي يا عدم توان لازم براي ايفاي اين نقش. جو مديريت آمرانه و غير مشاركتي حاكم بر روابط اداري، كمي حقوق و دستمزد، احساس وجود تبعيض بين كاركنان دولت با معلمان و بالاخره عدم منزلت حرفه معلمي با توجه به نقش كليدي معلمان و مديران مياني درموفقيت برنامه هاي كاربرد فناوري اطلاعات در آموزش. از اين رو ضروري است كه در طراحي برنامه هاي كاربرد فناوري اطلاعات در آموزش براي رفع يا تقليل اين محدوديت چاره ويژه اي انديشيده شود.

نامناسب بودن فضاي كالبدي آموزشگاه ها بويژه در موارد زير:

در نقاط روستايي، احتمال فقدان جريان برق و ارتباط تلفني مطمئن و موثر، تعداد كم دانش آموز و چند پايه بودن كلاس ها، فقر عمومي و عدم امكان دسترسي خانواده ها به تسهيلات لازم براي بهره بردن از فناوري اطلاعات

مسائل خاص مدارس عشايري

نامناسب بودن طراحي مدارس (نقشه هاي تي‘) از لحاظ استقرار تسهيلات فناوري اطلاعات در مدرسه 

موانع محيطي: همراه شدن پديده مدرك گرايي كه از فرهنگ دولتي بودن بازار كار ايران و استفاده ممتد از درآمدهاي ناشي از فروش نفت خام حاصل شده است با مسئله غامض آزمون سراسري دانشگاه ها (اعم از دولتي و غير دولتي) سبب شده است در آموزش و پرورش ايران چهار اصل يادگيري: يادگيري چگونه آموختن يادگيري با ديگران زيستن، يادگيري براي به كار بردن و يادگيري براي بهتر زيستن به يك هدف جديد تبديل شود: يادگيري براي كسب نمره مناسب جهت به دست آوردن مدرك تحصيلي بالاتر، تحميل شدن اين فرهنگ به مدارس سبب شده است كه فقط جنبه هايي از يادگيري كه فرد را به اين هدف مي رساند مورد توجه قرار گيرند و دانش آموز، معلم، مديريت آموزشگاه و آموزش و پرورش والدين و به طور كلي جامعه از توجه به انواع ديگر يادگيري كه براي زندگي شاد و مفيد در جامعه مدني پويا و دائما درحال تغيير لازم است آگاهانه غفلت كنند. براي چنين نوع يادگيري چندان نيازي به كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات نخواهد بود.

در دانشگاه هاي كشور، در زمينه تخصص هاي مرتبط با كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در آموزش بويژه تهيه محتواي آموزشي مناسب و نرم افزارهاي لازم، فعاليت آموزشي قابل توجهي صورت نمي گيرد. همچنين توان تحقيقاتي كشور طراحي برنامه هاي مناسب براي كاربرد فناوري اطلاعات در آموزش تربيت نيروي فني براي اجراي برنامه ها و نظارت و ارزشيابي از برنامه ها با كندي در فضاي غير رقابتي و با كيفيت ضعيفي صورت مي پذيرد.

محدوديت هاي ناشي از متفاوت بودن زبان نرم افزاري رايانه اي آموزشي موجود در دنيا با زبان فارسي و نيز محدوديتي كه به همين سبب دانش آموزان در تعامل با دنياي خارج از طريق اينترنت روبرو مي شوند، كوشش مضاعفي را ازجانب طراحان ايراني نرم افزارهاي رايانه اي آموزشي طلب مي كند.

ناكارآمدي شبكه و تجهيزات مخابراتي كشور در تامين ارتباط آسان، ارزان، مطمئن و ايمن از يك يك سو و فقدان قوانين مناسب براي دفاع از حقوق مادي و معنوي پديد آورندگان نرم افزارهاي آموزشي از سوي ديگر از جمله موانعي به شمار مي رود كه بويژه مانع گسترش فعاليت فرهنگيان علاقه مند و بخش خصوصي مستعد در سرمايه گذاري در اين زمينه مي شود.

مسئله تامين منابع مالي در آموزش و پرورش و كسر بودجه از جمله موانع پيش روي كاربرد فناوري اطلاعات در آموزش است زيرا اين برنامه در آغاز كار نيازمند سرمايه گذاري قابل توجه براي تجهيز مدارس و استقرار شبكه هاي داخلي طراحي، تدوين و توليد محتواي برنامه ها و نرم افزارهاي لازم مي باشد.

• توصيه ها و راهكارها:

1. نبايد در مراحل آغازين راه از نتايج ضعيف و ناموفق مايوس شد.
2. پس از تهيه سخت افزار بايد اقدامات و پشتوانه نگهداري و مراقبت از آنها در مدارس لحاظ شود. كه در غير اين صورت مدارس گورستان عظيم ديجيتالي خواهند شد.
   
   
3. پس از تهيه سخت افزار مديران اجرايي مسئول تهيه نرم افزارهاي مناسب طراحي برنامه هاي راهبردي و پيگيري راه اندازي سايت مدارس مي باشند.
   
   
4. آموزش و توجيه معلمان به شيوه بنيادي و اصولي در اولين قدم ها.
5. پيگيري مستمر مسئولان در جهت تضمين بقاي طرح.
6. مديران نبايد به علت نگراني در مورد خرابي و هزينه هاي سخت افزاري دانش آموزان را در استفاده از رايانه ها محروم كنند كه در اين صورت با صرف هزينه هاي هنگفت عايدي نخواهيم داشت.
   
7. محتواي درس و شيوه هاي اجرا و ارزشيابي طوري باشد كه با استفاده از رايانه ها همخوان باشند و يادگيري مهارت ها در ارزشيابي و زندگي فراگير، محسوس باشد.
   
   
8. در مدارس بايد آموزش استفاده از رايانه زير نظر افراد مجرب و متخصص در اولويت هاي اوليه قرار گيرد.
9. دبيران و دانش آموزان بايد به توليد علم و محتواي الكترونيكي تشويق شوند.

        

فن معلمی با استفاده از IT

فن معلمی خارج از کلاس درس
به رغم نیاز به فنون تعلیم و تربیت جدید با استفاده از فناوری اطلاعات، که باعث می شود معلمان در پاره ای اوقات نقش تسهیل کننده را ایفا کنند، معلمان باید در زمینه برنامه ریزی، آماده سازی و مطالعه خارج از کلاس نقش داشته باشند، زیرا در این صورت، کار کلاسی دانش آموزان رضایت بخش خواهد بود.
اثرات فعالیت های آموزشی بر روی پیشرفت دانش آموزان
مدارک جامعی مبنی بر تاثیر یا کمک کردن فناوری اطلاعات IT() بر روی پیشرفت دانش آموزان وجود دارد (دکاکس و ابوت ) این مدارک نشان می دهد که این ویژگی و مزایا به روشی که معلم برای انتخاب کردن سازماندهی استفاده از منابع فناوری اطلاعات اتخاذ می کند، بستگی دارد و این فعالیت ها با کارهای کلاسی و فعالیت های خارج کلاس تلفیق می شود.در حال حاضر، انواع منابع فناوری اطلاعاتی موجود و در دسترس نشان می دهد که بکارگیری فناوری اطلاعات همیشه بر روی اهداف ویژه ای از برنامه درسی متمرکز است. دو زمینه مشخص و شفاف وجود دارد که نشان می دهد از فناوری اطلاعات در تدریس خود استفاده می کنند که شامل فعالیت های کلاسی و خارج از آن است.
ـ زبان انگلیسی و سوادآموزی از طریق پردازشگران واژه و نرم افزار ارائه مطالب؛
ـ ریاضی و علوم از طریق نمایش شبیه سازی، مدل سازی و دیگر منابع ویژه فناوری اطلاعات و روش های آموزشی موثر با استفاده از فناوری اطلاعاتIT()؛
بررسی پیشینه ادبیات فناوری اطلاعات، روش هایی را که باید معلم به طور موثر با منابع فناوری اطلاعات تلفیق نماید و در چارچوب آموزش در روش یاددهی- یادگیری و برنامه درسی به کارگیرد، مشخص می کند. این روش ها شامل مطالب زیر است:
ـ درک ارتباط بین منابع فناوری اطلاعات، محتوا، فرآیند و مهارت های موضوعی مربوط به درس؛
ـ استفاده از تجربیات موضوعی در انتخاب متناسب منابع فناوری اطلاعات که به فهم اهداف ویژه یادگیری کمک می کند. این مورد شامل نرم افزارهای خاص موضوعات درسی گوناگون و منابع عمومی است.

ـ آگاهی از توانمندی منابع فناوری اطلاعات در کمک به مهارت های دانش آموزان در ارائه مطالب و نیز در نقش آنها در به چالش کشیدن فکر و یادگیری های موضوعی دانش آموزان؛
ـ افزایش میزان اعتماد افراد نسبت به بکارگیری IT از طریق افزایش فراوانی استفاده و استفاده از منابع بیشتر به جای اکتفا به یک یا دو منبع رایج؛
ـ پذیرفتن این که بعضی از کاربردهای فناوری اطلاعات باعث تغییر روش ارائه دانش و روش ارائه موضوع درسی به دانش آموزان و درگیرکردن آنها در فعالیتهای آموزشی است.
ـ شناختن این که در جایی که از فناوری اطلاعات برای به چالش کشیدن فهم و درک دانش آموزان و تفکر مراحل بالاتر آنان استفاده می شود، چگونه می توانیم تدریس را طراحی و آماده کنیم.
ـ شناختن این که کدام شیوه از سازماندهی کلاس بیشترین تاثیر را هنگام استفاده از فناوری اطلاعاتIT بر روی راههای یادگیری دارد. به عنوان مثال وقتی که دانش آموزان فعالیت های خودشان را انجام می دهند، برای فعالیت های دونفره و فعالیت های تمام کلاس و فعالیت های گروهی از چه نوع سازماندهی باید استفاده شود.اکثریت معلمان، که شامل خلاق ترین آنها می شوند، به دانش و اطمینان و فهم بهتری از توانمندی فناوری اطلاعات در یادگیری دانش آموزان احتیاج دارند.این موضوع این بحث را مطرح می کند که پشتیبانی و حمایت اساسی از معلمان برای توسعه حرفه ای به منظور این که معلمان، پیشرفت دانش آموزان را با کاربرد فناوری اطلاعات تلفیق کنند، یک ضرورت است.اگر در صدد آن هستیم که معلمان به کارگیری IT را در برنامه جاری خود تلفیق کنند و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را ارتقا دهند، باید از ارتقای سطح تخصصی معلمان حمایت بیشتری صورت گیرد.

کوشش برای یادگیری درمقابل کوشش برای نمره

                    

کوشش برای یادگیری در مقابل کوشش برای نمره

یکی از عوارض جانبی نامطلوب نظام نمره گذاری این است که یادگیرندگان به جای کوشش برای یاد گیری  در جهت کوشش برای کسب نمره تشویق می شوند.متاسفانه تا زمانی که نمره تعیین کننده سرنوشت یادگیرندگان است این مشکل به قوت خود باقی است .با این حال معلمان می توانند سعی کنند تا یادگیرندگان در ضمن کوشش برای کسب نمره در جهت کسب یادگیری هم بکوشند .یکی از دلایلی که نمره بر یادگیری ترجیح داده می شود سطح پایین آزمونهای بعضی از معلمان و روشهای غلط نمره گذاری آنان است . اگر نمرات بر اساس آزمونهایی که بر حفظ جزئیات کم اهمیت درس تاکید می کنند، مانند اطلاعات حافظه ای ،تاریخها ،تعاریف و از این قبیل تعیین شوند، دانش آموزان تشویق  می شوند تا صرفا برای گذراندن امتحانات و کسب نمرات مطالب را طوطی وار در حافظه ی خود انباشته نمایند و بلافاصله پس از امتحان آنها را فراموش کنند .در عوض اینگونه آزمونها معلمان بهتر است سوالهایی را طرح کنند که درک و فهم ،قضاوت و تفکر انتقادی یادگیرندگان را برانگیزانند،تا آنهااز این طریق به درک مفاهیم و مطالب به طور عمقی بپردازند .علاوه بر آزمونهای معمولی بهتر است معلمان تکالیفی به دانش آموزان بدهند که نیاز به فعالیتهای سطح بالای ذهنی و تفکر و تعمق داشته باشند ،و از آنها بخواهند تا این فعالیتها را به خاطر یادگیری و بدون کسب نمره انجام دهند .در انجام این کارها می توان با دادن بازخوردهای مثبت و سازنده یادگیرندگان را به ادامه کار تشو یق کرد .نمونه هایی از این تکالیف عبارتند از گرد آوری نمونه گیاهان  و سنگهای مختلف ، انجام  پروژه های تحقیقی کتابخانه ای ،نقد و بررسی کارهای ادبی ،سرودن شعر ،نوشتن قصه و داستان ،یادگیری اکتشافی ، و جز اینها .   

منبع : کتاب روانشناسی پرورشی تالیف دکتر علی اکبر سیف